Het is belangrijk om niet weg te kijken voor paardenleed – hoe pijnlijk ook. Eyes on Animals maakt dierenleed zichtbaar en biedt directe hulp aan dieren in nood. Ingrid Ramaan, verantwoordelijk voor het paardenwelzijnswerk van de organisatie: “Het is tanden op elkaar en je vasthouden aan iedere kleine verbetering die je maakt.”
Nog nooit van Eyes on Animals gehoord? Zo vreemd is dat niet; de schaarse middelen van de organisatie gaan niet naar publiciteitscampagnes, maar rechtstreeks naar het ‘echte werk’. Dat bestaat voornamelijk uit inspectie en onderzoek op internationale diertransporten, boerderijen, slachthuizen, veemarkten en paardenmarkten. Het helaas maar al te vaak geziene dierenleed wordt direct aangekaart bij de verantwoordelijke personen, organisaties of bedrijven. Maar vaak gaat het verder dan dat. Om dingen écht te kunnen veranderen, worden wetsovertredingen en misstanden beschreven, gefilmd en gerapporteerd aan de autoriteiten. Met succes: Eyes on Animals-onderzoeken hebben de laatste jaren steeds vaker tot Kamervragen en zelfs spoeddebatten geleid, en haar rapporten worden tot op Europees niveau bediscussieerd.
Eyes on Animals zet zich vooral in voor boerderijdieren zoals koeien, varkens en kippen, maar ook paardenleed wordt met man en macht bestreden. Leed dat zowel ver weg als dichtbij geleden wordt, maar wat uiteindelijk allemaal in verband staat met onze Nederlandse gebruiken, tradities en eetgewoonten. Leed dat soms direct zichtbaar is (voor wie durft te kijken), zoals de misstanden op Nederlandse paardenmarkten, maar vaak ook onzichtbaar en zelfs ondenkbaar. Want wie ziet het paardenleed dat geleden is voor die lekkere (“rund”-) vleessnack op zijn bord? En wie houdt het zelfs maar voor mogelijk dat merries keer op keer drachtig gemaakt worden ten bate van de Nederlandse vee-industrie? Deze drie ronduit onethische, onacceptabele praktijken zijn de belangrijkste paardenwelzijns-issues van Eyes on Animals.
’s Nachts willen foute paardenhandelaren geen pottenkijkers
Sinds oktober 2010, één jaar na de oprichting van de organisatie, inspecteren Ingrid en haar collega-vrijwilligers jaarlijks op de grote paardenmarkten. Bepaald geen plezieruitjes. Wat ze daar aantreffen, kan het daglicht vaak maar nauwelijks of helemaal niet verdragen. Soms is dat letterlijk; paarden en pony’s worden niet zelden middernacht al aangevoerd. Omdat er juist dan vaak geen enkele overheidscontrole is op dierenwelzijn, kunnen foute handelaren dan ongestoord en ‘zonder pottenkijkers’ hun gang gaan. Zo was het gebruikelijk om in de nachtelijke uurtjes Shetlanders aan hun staarten op te tillen en mee te sleuren. Ingrid herinnert zich de eerste keer dat ze dit zag, tijdens haar eerste inspectie op Hedel 2010, nog levendig: “Wij stonden versteld, het was zo afschuwelijk. Met van die spartelende pootjes erachteraan….”
Ook overdag is paardenwelzijn bepaald niet de hoogste prioriteit op de paardenmarkt. De paarden, die vaak al een vermoeiende reis achter de rug hebben, staan vele uren achtereen vastgebonden – zeventien uur is geen uitzondering. De omgeving is stressvol en bedreigend in de ogen van het paard; mensenmassa’s, harde muziek, kermisattracties, braderieën, discotenten en tractorshows – het gebeurt allemaal vlak naast het marktgedeelte. Vaak is er bovendien onvoldoende hooi en/of water beschikbaar, staan lang niet alle dieren op een voor hen comfortabele hoogte aangebonden en is er geen beschutting tegen extreem weer.
Ook wordt er weinig rekening gehouden met ‘de buren’: paarden die elkaar niet uit kunnen staan of elkaar zelfs verwonden, worden naast elkaar vastgezet. Slechte dierenarts- en vervoerscontroles en de afwezigheid van chip-en paspoortcontrole zorgt voor nog meer problematiek en ellende. Zowel voor de paarden als uiteindelijk ook voor de consument, die op diezelfde paardenmarkt een frikandel eet waar paardenvlees van ontraceerbare oorsprong inzit …
Stapsgewijze verbeteringen op paardenmarkten
Gelukkig heeft Eyes on Animals met uitvoerige onderhandelingen met marktorganisaties en paardenmarkt-gemeenten de laatste jaren wel één en ander aan verbeteringen bereikt op de Nederlandse paardenmarkten. Zo krijgen de paarden nu vaak meer ruimte, worden ze beter beschermd tegen het kermislawaai en is er meer water en hooi beschikbaar. Ook het sleuren aan Shetlanderstaarten wordt gelukkig niet meer normaal gevonden. De eerste voorzichtige stappen op de goede weg zijn gezet, en Eyes on Animals heeft die weg vrijgemaakt. Maar dat ging niet zonder slag of stoot. Toen ze tijdens hun allereerste inspectie in Hedel aan de bel trokken bij de marktorganisatie, nam deze hen niet erg serieus. Ingrid: “We werden een beetje uitgelachen, zo van ‘Pffff… Waar bemoei je je mee? Dit doen wij hier al jaren zo.’” Ook de politie was weinig behulpzaam. Hun excuus? “We zijn hier voor de mensen, niet voor de dieren” – net als het fenomeen paardenmarkt zelf.
Tijd dus voor grover geschut: Eyes on Animals begon met het maken en verspreiden van filmpjes en het benaderen van diverse media. Dit leidde o.a. tot Kamervragen en een stuk in de Telegraaf met de kop ‘Middeleeuwse toestanden op Hedelse paardenmarkt.’ Naar aanleiding van de zo ontstane publieke ophef is in 2011 het ‘Protocol Welzijn Paardenmarkten’ opgesteld. Een stap in de goede richting, maar nog lang niet goed genoeg. Want, zo is de heersende opinie bij Eyes on Animals: ‘een wet is zo goed als zijn handhaving’.
En dit protocol wordt niet gehandhaafd. Dat werd nog eens pijnlijk duidelijk op de paardenmarkt van Zuidlaren in 2015, waar Ingrid en haar collega’s filmden hoe maar liefst zeventien shetlanders uit één trailer gehaald werden: “Het was schandalig. Die beestjes waren helemaal in paniek. Ze steigerden, ze vielen, ze lagen op en onder elkaar …”. De situatie escaleerde en resulteerde in heftige bedreigingen aan het adres van Ingrid en haar collega’s.
https://vimeo.com/144885471
Met de beelden van de mishandelingen en de bedreigingen in de hand, trok de organisatie wederom aan alle mogelijke bellen. Dit heeft uiteindelijk geleid tot een grote politieke doorbraak. De staatssecretaris Van Dam heeft naar aanleiding van het (zoveelste) rapport van Eyes on Animals toegegeven dat het welzijn van paarden op paardenmarkten ernstig wordt geschaad. Hij heeft de Raad voor Dieraangelegenheden gevraagd om advies te geven om te komen tot een nieuw Protocol in 2017, dat – in tegenstelling tot het bestaande – écht de basis moet worden voor wetshandhaving. Heel belangrijk is dat in dit nieuwe protocol ervan uitgaat dat een paardenmarkt een ‘overlaadplaats’ is. Het verblijf maakt dus onderdeel uit van het transport, mét de daarbijhorende dierenwelzijnseisen.
‘2017 wordt een mijlpaal in de strijd tegen paardenmarktleed’
Niet voor niks is Ingrid er positief over: “Ik denk dat het nu écht gaat veranderen. Ik denk en ik hoop dat het volgend jaar bijna klaar is met alle paardenmarkten. Dan worden de regels zó streng, en als het goed is ook gehandhaafd, daar kunnen de ‘dorpsfeest-pardenmarkten’ gewoon niet aan voldoen. Ik hoop echt dat er nu, na zeven jaar praten en filmen, een tijd komt dat er alleen een hele zakelijke paardenmarkt overblijft. Met strenge welzijnsregels en zonder kermis. Als er iets gaat veranderen, dan is nu het moment, dat geloof ik echt.” Een positief teken ziet Ingrid ook in het feit dat de autoriteiten van de NVWA dit jaar eindelijk hebben gedreigd met een boete van 15.000 euro indien zij overtredingen van het coupeerverbod voor trekpaarden zou zien op de jaarlijkse trekpaardenkeuring. “Daar hebben we jarenlang keihard voor gelobbyd op alle niveaus. Het lijkt erop dat er een kentering gaande is. Ik heb goede hoop dat de tijd van gedogen voorbij gaat en deze verminkte paarden ook niet meer op paardenmarkten toegelaten worden.”
Een mijlpaal in de strijd tegen het paardenmarkt-leed dus. Maar het is nog lang geen tijd voor Eyes on Animals om haar ogen te sluiten en op haar lauweren te gaan rusten. Want al is het einde van de kermis-paardenmarkt dan misschien in zicht, goedkoop paardenvlees is nog steeds populair in Nederland. Paardenvlees afkomstig uit Noord – en Zuid Amerika, waarvoor paarden tijdens transport en slacht gruwelijk worden mishandeld en verwaarloosd.
Eyes on Animals strijdt tegen ‘wreed paardenvlees’
Uit onderzoek van Eyes on Animals (‘De wrede waarheid achter paardenvlees in Nederland’, 2014) blijkt dat paarden in overvolle trailers vervoerd worden – ook als ze te zwak of ziek zijn om vervoerd te worden. Ze worden met agressieve honden, elektrische prikstokken of stokslagen de trailer opgejaagd. Merries die bevallen of paarden die bezwijken krijgen geen hulp. Ze worden aan hun lot overgelaten, vertrapt en uiteindelijk gedumpt in speciaal daarvoor bestemde massagraven. Ook in de slachthuizen worden de paarden ruw behandeld door ongeschoold personeel. De ‘voorzieningen’ zijn vaak ongeschikt voor paarden, waardoor het niet zelden voorkomt dat de paarden niet in één keer gedood worden.
Eyes on Animals en hun partners onthulden dat er jaarlijks bijna 60.000 paarden op deze afgrijselijke manier aan hun einde werden gebracht ten bate van de Nederlandse frikandel, paardenrookworst en andere snacks. En waarom? Omdat de consument het wil. Het moet zo goedkoop mogelijk, en vegetarische snacks verkopen niet. Ingrid: “Als de consument het blijft kopen, staan wij op een gegeven moment ook met lege handen. Wat kun je dan doen nog hè? Je kan laten zien hoe gruwelijk de omstandigheden zijn, maar ja, als mensen het blijven kopen …”
Succes: supermarkten stopten met verkoop paardenvlees
Toch is de situatie niet helemaal uitzichtloos. Het onderzoek en de inspanningen van Eyes on Animals en andere dierenwelzijnsorganisaties hebben geleid tot enkele belangrijke stappen voorwaarts, zoals een EU-importverbod op Mexicaans paardenvlees. Ook zijn diverse supermarkten gestopt met het verkopen van het vlees, onder andere onder druk van Eyes on Animals. Deen en Coop waren meteen overstag. Jumbo en Albert Heijn stopten eind 2015. “We zijn er letterlijk met onze laptops naartoe gegaan om onze video’s voor hun neus af te spelen. Daar kijken ze niet graag naar hoor, hoe hun vlees gemaakt wordt!”, vertelt Ingrid.
Ad van Geloven, de grootste snackfabrikant van de Benelux, is nog niet gestopt. De vele gesprekken die Eyes on Animals met het bedrijf heeft gehad, zijn echter niet voor niets geweest. Want de snackfabrikant haalt sinds vorig jaar 10% van hun paardenvlees uit Europa, waar Europese wetgeving geldt. En zij treffen, in overleg met Eyes on Animals, voorbereidingen om alleen nog maar paardenvlees van Europese oorsprong in hun snacks te verwerken.
Onderzoek naar hormoonmiddel vee-industrie uit bloed drachtige merries
Helaas is (fout) paardenvlees niet de enige vleessoort waar paarden voor hebben moeten lijden. Ook achter rund- en varkensvlees uit de reguliere Nederlandse vee-industrie schuilt een hoop paardenleed. Zelfs een glas melk is lang niet altijd onschuldig. Want moederdieren in de vlees- en melkindustrie worden sneller vruchtbaar gemaakt met het hormoon PMSG, dat ‘gewonnen’ wordt uit het bloed van drachtige merries. Tot eind 2014 gebeurde dit nog in Nederland onder de valse noemer ‘dierproeven’. Toen dit niet langer door de vingers werd gezien, verplaatsten farmaceutische bedrijven hun productie simpelweg naar Zuid-Amerika (Uruguay en Argentinië), waar geen dierenwelzijnswet is. Onderzoek van Eyes on Animals en haar partners Animal Welfare Foundation en Tierschützbund Zürich maakte het ondenkbare, afgrijselijke leed van de merries zichtbaar.
De feiten zijn schokkend: Tienduizenden merries worden keer op keer drachtig gemaakt om hun bloed af te kunnen tappen. De merries zijn zwak, ondervoed en lijden aan bloedarmoede. Ze zijn niet gewend aan contact met mensen en worden met stokslagen en elektrische prikstokken naar de ‘aftapplaats’ gedwongen. Veulens worden er nauwelijks geboren op zo’n ‘bloedboerderij’: veel merries krijgen een miskraam omdat hun lichaam de dracht niet meer aankan. De overlevende embryo’s worden doodgeknepen of geaborteerd, omdat het hormoon alleen de eerste maanden in het bloed aanwezig is en de merrie daarna zo snel mogelijk opnieuw drachtig wordt gemaakt.
Op videobeelden is te zien hoe paarden met stokken op hun hoofd worden geslagen, waarbij één merrie valt en te zwak is om nog op te staan. Een ander beeld staat garant voor slapeloze nachten en dagenlange misselijkheid voor iedere paardenliefhebber: een dode merrie, achtergelaten op het veld. Haar gezichtshuid half weg en op haar bil een grote open wond. Uit haar vagina steekt een klein stukje veulen. Ze kreeg een miskraam, maar geen hulp.
Europees Parlement wil nu importverbod ‘paardenbloed-hormoon’
Springen de tranen in je ogen bij dit beeld? Troost je, er is goed nieuws: het onderzoek van Eyes on Animals en haar partners heeft ertoe geleid dat het Europees Parlement in maart 2016 met een ruime meerderheid ervoor heeft gestemd om de import van PMSG en soortgelijke middelen waarvoor dieren lijden te verbieden. Als de Europese Commissie hiernaar handelt, verliezen de bloedboerderijen een aanzienlijk deel van hun afzetmarkt. Weer een groot succes voor de organisatie, en weer een stapje op de goede weg; de weg naar een wereld zonder dierenleed. Dat is waarvoor Eyes on Animals zal blijven vechten, met Ingrid aan de frontlinie tegen het paardenleed. En tot het zo ver is? Dan zijn er gelukkig genoeg verbeteringen om aan vast te blijven houden…
STEUN AUB HET WERK VAN EYES ON ANIMALS, WORD DONATEUR EN KLIK HIER.
Met dank aan freelance journaliste Suzanne Admiraal. Zij schreef dit artikel voor ‘Vrijruiter’, het ledenblad van de Nederlandse Vereniging voor Vrijetijds Ruiters NVVR.
Zie HIER een overzicht van wat Eyes on Animals doet voor paarden.
